De sleutelbegrippen: het cruciale verschil tussen kW, kWh en kVA
Voordat men een zinnig gesprek kan voeren met een installateur of netbeheerder, is het essentieel om de taal van stroom te spreken. Voor een transporteur met een achtergrond in conventioneel wagenparkbeheer kan dit ontmoedigend lijken, maar met de juiste analogie wordt het verrassend helder. De overstap naar elektrisch transport dwingt bedrijven om niet alleen wagenparkbeheerders te zijn, maar ook energiemanagers. Het begrijpen van deze termen is geen academische oefening, maar een commerciële noodzaak.
- kWh (kilowattuur): de 'brandstof' in de tank Dit is de eenvoudigste term. Een kilowattuur is een hoeveelheid energie. Men kan dit zien als het aantal liters diesel in de tank van een vrachtwagen. Een grotere batterij heeft meer kWh en dus een grotere actieradius. De rekening van de energieleverancier is gebaseerd op het aantal verbruikte kWh's.
- kW (kilowatt): de 'pompsnelheid' Een kilowatt is een maat voor vermogen, oftewel de snelheid waarmee energie wordt overgedragen. Dit is de snelheid van de dieselpomp. Een lader van 50 kW 'pompt' de energie langzamer in de batterij dan een DC-snellader van 350 kW. Het bepaalt dus direct de laadtijd van de vrachtwagen.
kVA (kilovoltampère): de 'diameter van de toevoerslang' Dit is de meest abstracte, maar meest cruciale term voor de netaansluiting. kVA staat voor kilovoltampère en vertegenwoordigt het 'schijnbare vermogen'. Dit is de totale capaciteit van de 'slang' die men aanvraagt bij de netbeheerder en waarvoor men betaalt. Een veelgemaakte en kostbare fout is denken dat een laadplein met 100 kW aan laders een netaansluiting van 100 kW nodig heeft. De benodigde kVA-waarde is altijd hoger dan de benodigde kW-waarde. Om het verschil tussen het werkelijke vermogen (kW) en het schijnbare vermogen (kVA) te begrijpen, wordt vaak de analogie van een glas bier gebruikt. Het hele glas is het
De verhouding tussen het bier (kW) en het hele glas (kVA) heet de cosinus phi of 'power factor'. Bij grootverbruikaansluitingen is deze factor vaak ongeveer 0,85. Dit betekent dat van een 1.000 kVA netaansluiting slechts 850 kW (1.000 * 0,85) aan nuttig, werkzaam vermogen beschikbaar is. Deze factor is de onmisbare sleutel om de laadbehoefte correct te vertalen naar de juiste netaansluiting. Een verkeerde inschatting leidt ofwel tot een te kleine aansluiting en operationele stilstand, ofwel tot een te grote, dure aansluiting met onnodig hoge vaste kosten.
| Term | Betekenis | Analogie (Brandstof) | Relevantie voor Transporteur |
| kWh | Hoeveelheid energie | Liters diesel | Bepaalt de actieradius en de variabele energiekosten. |
| kW | Snelheid van energieoverdracht | Snelheid van de dieselpomp | Bepaalt de laadtijd van de vrachtwagen. |
| kVA | Aangevraagd vermogen (schijnbaar) | Diameter van de toevoerslang | Bepaalt de maximale capaciteit en de vaste kosten van de netaansluiting. |
| Cosinus Phi | Efficiëntiefactor | 'Lekverlies' van de pomp | Cruciale factor om van benodigd vermogen (kW) naar aan te vragen aansluiting (kVA) te rekenen. |
Zelf berekenen: hoeveel vermogen heeft uw laadplein nodig?
Met de basiskennis op orde, wordt het mogelijk om de theorie om te zetten in een concrete berekening. Dit stappenplan laat zien hoe men van de specificaties van het wagenpark tot de juiste netaansluiting komt.
Rekenvoorbeeld 1: een depot met 25 e-trucks en nachtladen
Stel, een transportbedrijf wil 25 elektrische vrachtwagens 's nachts opladen op het eigen depot.
- stap 1: bepaal de energiebehoefte per truck (kWh) Elke vrachtwagen komt aan het einde van de dag terug en moet 600 kWh bijladen om de volgende dag weer volledig inzetbaar te zijn.
- stap 2: bepaal het benodigde laadvermogen per truck (kW) De vrachtwagens staan 12 uur stil op het depot, van 19:00 uur 's avonds tot 07:00 uur 's ochtends. Het benodigde vermogen per lader is de totale energiebehoefte gedeeld door de laadtijd.
berekening: Elke truck heeft dus een lader nodig die gedurende de nacht een gemiddeld vermogen van 50 kW kan leveren.
- stap 3: bereken het totale werkelijke vermogen (kW) Als alle 25 vrachtwagens tegelijkertijd laden, is het totale vermogen dat het laadplein van het net vraagt:
berekening: - stap 4: converteer werkelijk vermogen (kW) naar schijnbaar vermogen (kVA) Nu komt de cruciale stap. Om 1.250 kW aan werkelijk vermogen te kunnen gebruiken, moet een grotere aansluiting in kVA worden aangevraagd. We rekenen met een realistische cosinus phi van 0,85.
berekening:
- stap 5: kies de juiste standaard netaansluiting Netbeheerders leveren geen maatwerk, maar werken met standaard aansluitcapaciteiten. De berekende 1.470 kVA moet dus naar boven worden afgerond naar de eerstvolgende beschikbare standaardmaat. Bij Enexis zou dit bijvoorbeeld een compactstation van 1.750 kVA zijn. Bij Liander valt dit in de categorie AC5c, die loopt van 1 MVA tot 2 MVA (2.000 kVA). De logische keuze is dus een aansluiting van 1.750 kVA of 2.000 kVA.
Rekenvoorbeeld 2: opschalen naar 100 e-trucks
Wat gebeurt er als het bedrijf groeit en 100 vrachtwagens wil laden? De planning is iets krapper: de trucks moeten in 10 uur vol zijn.
- benodigd laadvermogen per truck:
- totaal werkelijk vermogen:
- benodigd schijnbaar vermogen:
Deze uitkomst illustreert een cruciaal punt: de schaalvergroting van 25 naar 100 trucks is niet simpelweg 'vier keer zoveel'. Het betekent een sprong naar een compleet ander regime van energie-infrastructuur. Een aansluiting van meer dan 7 MVA valt in de zwaarste categorieën (bijvoorbeeld AC6b bij Liander, van 5 tot 10 MVA). Dit vereist vrijwel zeker de bouw van een eigen, complex en kostbaar transformator- of klantstation op het terrein, een project met een aanzienlijk hogere investering en langere doorlooptijd. Dit inzicht is van vitaal belang voor de strategische langetermijnplanning van elk transportbedrijf.
Van aanvraag tot aansluiting: een realistisch stappenplan
Het aanvragen van een grootverbruikaansluiting is een formeel proces met meerdere partijen en duidelijke verantwoordelijkheden. Het is geen doe-het-zelf-project; het inschakelen van een erkend installateur vanaf de eerste dag is onmisbaar.
- fase 1: voorbereiding en advies Bepaal op basis van de berekeningen het benodigde vermogen. De installateur helpt bij het valideren van deze berekening en het opstellen van de technische specificaties voor de aanvraag.
- fase 2: aanvraag en offerte De officiële aanvraag wordt ingediend via de landelijke portal mijnaansluiting.nl. De regionale netbeheerder (zoals Liander, Enexis of Stedin) neemt de aanvraag in behandeling, bespreekt de details en stelt een offerte op.
- fase 3: contract en reservering Na akkoord op de offerte ontvangt het bedrijf de Aansluit- en Transportovereenkomst (ATO). Dit is het formele contract voor de gevraagde capaciteit. belangrijk: pas na het ondertekenen van de ATO wordt de capaciteit op het net (of een plek op de wachtlijst) daadwerkelijk gereserveerd.
- fase 4: eigen voorbereidingen De netbeheerder legt de kabel tot aan de erfgrens, maar de ondernemer is zelf verantwoordelijk voor de installaties op eigen terrein. Dit omvat, afhankelijk van de zwaarte van de aansluiting, de aanschaf en installatie van een transformator, schakelinstallaties en eventueel een bodemonderzoek.
- fase 5: contracten met derden Voordat de aansluiting in gebruik wordt genomen, moeten er twee andere contracten zijn afgesloten: een leveringscontract met een energieleverancier en een contract met een erkend meetbedrijf voor het plaatsen en uitlezen van de meters. Zonder deze contracten zal de netbeheerder de aansluiting niet activeren.
- fase 6: realisatie en oplevering Als alle voorbereidingen zijn getroffen, voert de netbeheerder de werkzaamheden uit en wordt de aansluiting opgeleverd.
De olifant in de kamer: navigeren door de netcongestie
Het bovenstaande stappenplan lijkt lineair en overzichtelijk, maar de praktijk in Nederland is weerbarstiger. De grootste uitdaging is netcongestie: het elektriciteitsnet is op veel plaatsen simpelweg 'vol'. Vergelijk het met een snelweg waar tijdens de spits geen auto meer bij kan.
De gevolgen voor transportbedrijven zijn enorm. Het betekent lange wachtlijsten voor een nieuwe of zwaardere netaansluiting. De doorlooptijden worden niet meer in maanden, maar in jaren gerekend. Een wachttijd van één tot twee jaar is gangbaar, maar in zware congestiegebieden kan dit oplopen tot wel tien jaar.
Daarom is de allerbelangrijkste eerste stap, nog vóór het indienen van een aanvraag, het raadplegen van de online capaciteitskaarten van de netbeheerders. Deze kaarten tonen met kleurcodes (vaak groen, oranje en rood) waar nog capaciteit beschikbaar is en waar niet. Dit geeft een directe, zij het soms pijnlijke, indicatie van de haalbaarheid en de te verwachten wachttijd.
Hoe u toch kunt laden als het stroomnet vol is
Wachten op de netbeheerder is voor veel bedrijven geen optie. Gelukkig betekent een vol stroomnet niet het einde van de elektrificatieplannen. Het dwingt tot een slimmere aanpak, waarbij een transportdepot transformeert van een passieve energieverbruiker naar een actieve energiemanager. De combinatie van de volgende oplossingen vormt een krachtige strategie om het risico van netcongestie te mitigeren.
Oplossing 1: smart charging en load balancing
Niet alle laders hoeven altijd op vol vermogen te draaien. Met slimme software, ook wel 'smart charging' of 'load balancing' genoemd, kan het laadproces intelligent worden beheerd. Het systeem verdeelt het beschikbare vermogen over de aangesloten vrachtwagens op basis van hun vertrektijd en laadstatus. Hierdoor wordt de piekbelasting – het maximale gelijktijdige vermogen dat van het net wordt gevraagd – aanzienlijk verlaagd. Het voordeel is helder: een lagere piekbelasting betekent dat men mogelijk met een kleinere, goedkopere en vooral sneller te verkrijgen netaansluiting toe kan. ``
Oplossing 2: energieopslag met batterijen (peak shaving)
Een batterijopslagsysteem op het depot fungeert als een strategische energiebuffer. De batterij wordt langzaam opgeladen tijdens de daluren, wanneer er wel capaciteit op het net is en de stroomprijzen vaak lager zijn. Tijdens de laadpiek, als alle trucks aan de lader hangen, levert de batterij de opgeslagen energie razendsnel aan de laders. Dit proces, 'peak shaving' genoemd, 'scheert de pieken' van het verbruik af. Het maakt het mogelijk om een groot laadplein te opereren met een relatief kleine netaansluiting, een directe en zeer effectieve oplossing voor het congestieprobleem. Hoewel het een forse investering vergt, zijn er vaak subsidies beschikbaar, zoals de Energie-investeringsaftrek (EIA) en de Milieu-investeringsaftrek (MIA).
Oplossing 3: eigen opwek met zonnepanelen
De grote dakoppervlakken van distributiecentra en warehouses zijn ideaal voor de installatie van zonnepanelen. De synergie is perfect: de overdag opgewekte zonnestroom kan direct worden gebruikt om de batterij op te laden voor het nachtladen. Dit verlaagt niet alleen de operationele energiekosten (eigen 'brandstof' is immers goedkoper), maar verhoogt ook de duurzaamheid en vermindert de afhankelijkheid van het volle stroomnet nog verder. ``
Vooruitblik: de toekomst van laden in de logistiek
De ontwikkelingen staan niet stil. Er wordt volop geëxperimenteerd met nieuwe concepten die de druk op het net verder kunnen verlichten. Denk aan collectieve laadpleinen op bedrijventerreinen, waar meerdere bedrijven gezamenlijk gebruikmaken van een zware netaansluiting en laadinfrastructuur. Daarnaast ontwikkelen netbeheerders nieuwe contractvormen, zoals de 'ongegarandeerde aansluiting', waarbij een bedrijf tegen een lager tarief extra capaciteit kan gebruiken op momenten dat het net rustig is.
Samenvattende conclusie: de belangrijkste stappen op een rij
De weg naar een geëlektrificeerd wagenpark is bezaaid met nieuwe uitdagingen, maar met de juiste strategie zijn ze overkomelijk. De belangrijkste stappen voor elke transportondernemer zijn:
- start met rekenen: begrijp de werkelijke vermogensbehoefte (kW) en vertaal dit correct naar de aan te vragen aansluiting (kVA) met de cosinus phi-factor.
- check de realiteit: raadpleeg de congestiekaarten van de netbeheerder als allereerste stap, nog vóórdat er grote investeringen worden gedaan.
- denk in systemen: plan niet alleen laders, maar een geïntegreerd energiesysteem met slim laden, batterijopslag en eigen opwek om de afhankelijkheid van het net te minimaliseren.
- wees proactief: wachten op de netbeheerder is in veel regio's geen optie meer. Neem het heft in eigen handen en investeer in slimme, lokale oplossingen.
De overstap naar elektrisch transport is complex en vereist nieuwe kennis. Voor wie dieper wil duiken in TCO-berekeningen, subsidieaanvragen en het ontwerpen van een eigen energiehub, is er een schat aan informatie beschikbaar. De eTruckAcademy.nl biedt de diepgaande cursussen en tools die nodig zijn om de juiste, toekomstbestendige beslissingen te nemen.
Veelgestelde vragen over de netaansluiting voor e-trucks
Vraag 1: kan ik niet gewoon beginnen met een paar snelladers op mijn bestaande aansluiting?
Antwoord: In de meeste gevallen is dat niet mogelijk. Zelfs één enkele DC-snellader van 350 kW vereist al een zeer zware grootverbruikaansluiting, die de meeste bedrijven niet standaard hebben. Het is cruciaal om eerst de huidige Aansluit- en Transportovereenkomst (ATO) te controleren om te zien wat de gecontracteerde capaciteit is. De kans is groot dat voor een snellader een verzwaring van de aansluiting nodig is.
Vraag 2: wie is er nu precies verantwoordelijk voor de transformator?
Antwoord: Dit hangt af van de zwaarte van de aansluiting. Bij de zwaarste aansluitingen, vaak boven 1 of 2 MVA, is het bedrijf zelf eigenaar van het transformatorstation (ook wel 'klantstation' genoemd) op het eigen terrein. Dit betekent dat het bedrijf verantwoordelijk is voor de aanschaf, installatie en het onderhoud. De netbeheerder levert de middenspanning tot aan dit station, waar het wordt omgezet naar een bruikbare laagspanning.
Vraag 3: wat als mijn aanvraag wordt afgewezen of op een lange wachtlijst komt?
Antwoord: Dit is helaas een zeer reëel scenario in grote delen van Nederland. De focus moet dan onmiddellijk verschuiven van wachten naar handelen. Onderzoek direct de mogelijkheden van smart charging om het benodigde piekvermogen te verlagen. Maak een serieuze businesscase voor de investering in een batterijopslagsysteem en/of zonnepanelen om de afhankelijkheid van het net drastisch te verkleinen. Neem proactief contact op met de netbeheerder om te bespreken welke alternatieve contractvormen of oplossingen mogelijk zijn.